Bebek sahibi olmak isteyen çiftler, 1 yıl boyunca korunmasız cinsel ilişkiye girmelerine rağmen gebelik oluşmuyorsa “infertilite” olarak da adlandırdığımız kısırlık şüphesi ortaya çıkar. Kısırlık kadın kaynaklı olabileceği gibi erkek kaynaklı da olabilir. Bazı durumlarda hem kadınlarda hem de erkeklerde...
Bebek sahibi olmak isteyen çiftler, 1 yıl boyunca korunmasız cinsel ilişkiye girmelerine rağmen gebelik oluşmuyorsa “infertilite” olarak da adlandırdığımız kısırlık şüphesi ortaya çıkar. Kısırlık kadın kaynaklı olabileceği gibi erkek kaynaklı da olabilir. Bazı durumlarda hem kadınlarda hem de erkeklerde teşhis edilebilen fizyolojik sorunlar bebek sahibi olmayı engelleyebilir. Erkek kaynaklı infertilite birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. Sperm sayısı düşüklükleri, sperm şekillerindeki sorunlar, sperm üretim sürecini etkileyen hormon eksiklikleri ve daha sıralayabileceğim birçok neden erkek kaynaklı infertilite ile sonuçlanabilir. Bu yazımda “Erkeklik hormonu nedir?”, “Erkeklik hormonu azalırsa ne olur?” ve “Erkeklik hormonu ve erkek kaynaklı infertilite arasındaki ilişki nedir?” gibi önemli sorulara yanıt vereceğim.
Erkeklik hormonu; sperm üretimi, kas kitlesinin korunması, vücuttaki yağların orantılı dağılımı ve kırmızı kan hücresi yapımı gibi birçok hayati süreçte aktif rol oynayan en önemli erkeklik hormonudur. Erkeklik hormonunun fonksiyonları düşünüldüğünde erkeklik hormonu seviyesinin ideal düzeyde olması ile hem genel hem de cinsel sağlık arasında yakın bir ilişki bulunduğu net bir şekilde anlaşılabilir.
Erkeklik hormonu seviyesi dönemsel ya da kronik olarak azalabilir; bu azalmanın özünde yaşam tarzının etkisi de yaşın ilerlemesi de varikosel gibi testis fonksiyonlarına zarar veren fizyolojik bir rahatsızlık da olabilir. Nedenlerinin ve yol açtığı şikayetlerin çeşitliliği erkeklik hormonu düşüklüğünü detaylı değerlendirilmesi gereken sağlık sorunları sınıflandırmasına dahil eder.
Az önce de belirttiğim gibi erkeklik hormonu metabolizmanın sorunsuz bir şekilde işlemesi için en gerekli erkeklik hormonlarının başında gelir. Erkeklik hormonu seviyesi ergenlik döneminde maksimum düzeye yükselir ve yaş ilerledikçe düşmeye başlar. Erkeklik hormonu seviyesinin idealden az olması halinde erkekler birçok farklı sağlık sorununu eş zamanlı yaşayabilir.
Testis fonksiyonlarının zarar görmesi, testis iltihaplanmaları, uzun süreli ilaç kullanımı, hormon dengesizlikleri, sistemik ve genetik geçişli hastalıklar gibi nedenlerle erkeklerin erkeklik hormonu seviyesi düşebilir. Erkekler erkeklik hormonu azaldığında; cinsel isteksizlik, sperm üretiminde azalma, jinekomasti, sertleşme sorunu, kas kitlesinde azalma, saç dökülmesi, duygu durumu değişiklikleri ve kemik yoğunluğunun azalması gibi farklı belirtileri yaşayabilirler.
Erkeklik hormonu seviyesindeki azalma sperm üretim sürecine zarar verebilir. Her ne kadar düşük erkeklik hormonu seviyesi erkek kaynaklı infertilite ile doğrudan ilişkili olmasa ve sağlıklı sperm üretimi devam edebilse de sperm sayısında düşüş meydana gelebilir. Erkeklik hormonunun azlığı halinde erkekleri bekleyen bir tehlike de sperm hareketliliğine yardımcı olan meni sıvısının üretiminin azalmasıdır.
Erkeklik hormonu azlığı yalnızca sperm sayısı ya da sperm hareketliliğinde görev yapan meni sıvısının üretiminde azalmaya da neden olmaz; erkeklik hormonu azlığı nedeniyle erkeklerde sertleşme problemleri, cinsel isteksizlik ve duygu durum bozuklukları oluşabilir.
Yaştan bağımsız olarak ortaya çıkabilen erkeklik hormonu azlığının kesin teşhisi için klinik testlerin yapılması gerekir. Yapılan testlerin sonuçları değerlendirilerek erkeklik hormonu seviyesini yükseltmek ve sperm sayısının artırılması için tedavi yöntemi belirlenir.
“1 yıl boyunca düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girilmesine rağmen gebeliğin oluşmaması halinde erkekler üroloji ve androloji uzmanlarına; kadınlar ise kadın hastalıkları uzmanlarına tetkiklerini yaptırmalıdır. Erkeklerin kısırlık değerlendirmesinde ilk adımı spermiyogram testi oluşturur. Spermiyogram testi sayesinde erkeklerin sperm kaliteleri hakkında detaylı bilgi edinilir. Sperm değerlerinde düşüş tespit edildiği takdirde erkeklik hormonu testi gerçekleştirilir. Daha ileri kısırlık değerlendirmesi için penil renkli doppler USG yöntemine başvurulur. Testis fonksiyonlarına zarar vererek erkeklik hormonu salınımını ve sperm kalitesini azaltan varikosel hastalığı penil renkli doppler USG ile kesin bir şekilde teşhis edilebilir.”
Bu noktada infertilite nedenlerinin kadınlarla ilgili sağlık sorunları neticesinde de gündeme gelebileceğinin unutulmaması gerekir. Rahim, yumurtalık ve fallop tüpleri gibi kadın üreme organlarındaki sorunlar veya yumurta rezervlerinin azalması da çiftlerin bebek sahibi olmamasına neden olabilir. Bu kapsamda tedavi, kısırlığa neden olan faktör ve çiftlerin sağlık değerlendirilmeleri sonucunda planlanır. Temel amaç sağlıklı bir doğum olduğu için tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tekniklerine başvurulması da gerekli hale gelebilir. Tüp bebek tedavisinde de aşamalar çiftlere özel şekilde planlanır.
Erkeklik hormonu düşüklüğü tedavisi kişinin beklentileri, erkeklik hormonu düşüklüğünün nedenleri ve erkeklik hormonu düşüklüğüne bağlı olarak yaşanan semptomların şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Erkeklik hormonu düşüklüğü tedavisi kapsamında kişinin hayat tarzını değiştirmesi istenebilir, erkeklik hormonu replasman tedavilerinin uygulanması gerekebilir ya da erkeklik hormonu düşüklüğünün nedeni varikosel hastalığı ise varikoselektomi cerrahisine başvurmak kısırlık tedavisi için tek seçenek haline gelebilir. Bu aşamada önemli olan erkeklik hormonudüşüklüğü yaşayan hastanın genel sağlık durumuna, yaşına ve beklentilerine uygun tedavi alternatiflerinin belirlenmesidir.
Çınarlı Mahallesi, Ankara Caddesi, Mistral Ofis Kulesi, No:15, Kat:37, Konak/İZMİR
