Sperm Şekil Bozuklukları Nedir? Sperm Şekli Nasıl Olmalıdır?

Sperm Şekil Bozuklukları Nedir? Sperm Şekli Nasıl Olmalıdır?

Sperm morfolojisinin kısırlık üzerindeki etkisinin anlaşılması ve öneminin artmasıyla bu yazımda “Sperm morfolojisi nedir?”, “Sperm şekli nasıl olmalıdır?” ve “Sperm şekil bozuklukları yumurta döllenmesini engeller mi?” gibi önemli soruları yanıtlayacağım.

Dünya Sağlık Örgütü tanımlamalarına göre kadınların birbirini takip eden 12 yumurtlama döneminde yani 1 yıl boyunca düzenli olarak korunmasız ilişkiye girilmesine rağmen gebelik oluşmaması durumu kısırlık (infertilite) olarak tanımlanır. Çocuk sahibi olmak isteyen infertil çiftlerin Androloji uzmanları ve Kadın Doğum uzmanları tarafından birlikte değerlendirilmeleri gerekir.

Doğal yollarla çocuk sahibi olamayan çiftlerin eş zamanlı kontrolü sağlanmalıdır. Erkeklerin değerlendirilmesinde ilk aşama semen analizi olarak da bilinen “spermiogram” testinin uygulanmasıdır. Hastane ortamında gerçekleştirilen semen analizi sırasında; spermlerin hareketliliği, pH değeri, sayısı ve spermiogram içerisinde bulunan Kruger testi sayesinde spermlerin şekilleri hakkında bilgi edinilir.

Sperm morfolojisinde var olan anomaliler, spermlerin yumurta ile penetre olmasını engelleyebileceği için kısırlık sorununa yol açabilir. Her ne kadar sperm şekil bozukluğu olan erkeklerin çocuk sahibi olamayacağı genellemesinin yapılması doğru olmasa da sperm şekil bozuklukları nedeniyle kısırlık ile karşılaşılabileceği gerçeği de göz ardı edilmemelidir.

Sperm Morfolojisi Nedir?

Sperm morfolojisi yani spermlerin şekliyle yapısı; spermlerin sayısı ve hareketliliği ile birlikte değerlendirilmesi gereken bir unsurdur. Kullanılan medikal ilaçlar, kimyasallara maruz kalınması, testis ısısının artması, alkol tüketimi, sigara içimi, genetik faktörler ve DNA anomalileri gibi farklı nedenlerle spermlerin baş, boyun ve kuyruk yapısının bozulması sperm şekil bozukluğu olarak adlandırılır.

Spermiogram sonuçlarında spermlerin sayısı, hareketlilikleri, spermlerin hacmi ve spermlerin yapısı diğer bir deyişle normal şekilli spermlerin yüzdesel oranı ile ilgili bilgi edinilebilir. Spermiogram kapsamında Kruger kriterlerine göre değerlendirilen sperm morfolojisinin ideal değerleri Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenmiştir.

İdeal Sperm Şekli Nasıl Olmalıdır?

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre normal spermlerin; genetik materyali barındıran baş, spermlerin hareket edebilmesi için enerji sağlayan boyun ve sperm hareketliliğini yaratan kuyruk olmak üzere 3 temel bölümü bulunur ve bu bölümlerin ideal özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

İdeal bir spermde;

• 5-6 mikrometre uzunluğunda ve 2.5-3.5 mikrometre genişliğinde (iğne noktasından daha küçük) oval şekilli bir kafa bulunur.
• Sperm başının % 40 ila % 70’ini kaplayan iyi tanımlanmış bir kapak (akrozom) yer alır.
• Boyun, orta kısım veya kuyrukta gözle görülür bir anomali bulunmaz.
• Sperm başının boyutunun yarısından daha büyük olan sperm başlığında sıvı damlacıkları gözlenmez.
• Spermiogram testi dahilinde Kruger kriterlerine göre sperm morfolojisi yüzdelik değerlerle tanımlanır. Bu değerlendirmeye göre sperm morfolojisi değerleri; %15’e eşit ya da daha fazlaysa spermin ideal dölleme özelliklerine sahip olduğu, %5 ila %14 arasındaysa döllenme ihtimalinin az olduğu ve %0 ile %4 arasındaysa normal yollarla döllenme meydana gelmesinin çok düşük olduğu anlaşılabilir.

Şekil Bozukluğu Olan Spermler Yumurtayı Dölleyebilir Mi?

Ever, dölleyebilir. Ancak yapılan bilimsel çalışmaların sonuçlarında şekil bozukluğu olan sperm sayısının artmasına bağlı olarak erkek kaynaklı kısırlık oluşabileceği gösterilmiştir. Çoğunlukla anormal şekilli spermlerin yüksek sayıda bulunması ile düşük sperm sayısı ve hareketliliği ilişkilidir. Yine de kesin bir sonuca varılması için spermiogram testi sonuçlarının incelenmesi gerekir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda sperm kalitesinin artırılması ve şekil bozukluğu tedavisi için farklı adımlar atılabilir.

Spermde Şekil Bozukluğu Düşüğe Neden Olabilir mi?

Tekrarlayan düşük durumu ve sperm şekil bozuklukları arasındaki ilişki kesin olarak bilinmemekle birlikte sperm şekil bozukluğu nedeniyle gebelik oluşumunun zorlaşabileceği ifade edilebilir. Sperm şekil bozukluğu teşhis edilen erkek spermlerde sperm kalitesini bozan nedenler doğrultusunda yaşam tarzı değişiklikleri yapılması istenebilir. Ek olarak tekrarlayan düşük durumunda yalnızca kadının değil erkeğin de sağlık kontrollerinden geçmesi gerekir.

Hareketsiz Sperm İçin Ne Yapılmalı?

Sperm hareket azlığı ve sperm şekil bozuklukları, sperm kalitesini etkileyen farklı faktörlerdir. Spermlerin yumurtayı dölleyebilmesi için belirli bir hızda ileri yönlü hareket etmeleri gerekir. Sperm motilitesi olarak da adlandırdığımız sperm hareketliliği düşük olduğunda öncelikle üroloji ve androloji uzmanlarına muayene olunması gerekir. Sperm hareket azlığına yol açan faktör, tedavi yöntemlerini şekillendirir.

İnfertilite Tedavisi İncelikle Planlanmalıdır

İnfertilite kadın, erkek veya hem kadın hem de erkek kaynaklı olabilir. Tedavi süreçleri çiftlerin yaşı, genel sağlık durumları ve kısırlık nedenleri doğrultusunda planlanmalıdır. Sperm kalitesi tedavisi sperm kalitesini düşüren faktörler doğrultusunda yapılabilir. Ancak çiftlerin bebek sahibi olmak adına tedavi süreçlerini beklemek için zamanları yoksa tüp bebek tedavisi ve aşılama gibi yardımcı üreme tekniklerine başvurulabilir. Tüp bebek tedavisi çiftlerin özel sağlık durumları göz önünde bulundurularak planlandığında yüksek başarı oranı sağlamaktadır.