Erkek bebekler dünyaya geldiklerinde testisleri ya skrotum adı verilen testis torbasında olur ya da en geç ilk 6 ay içerisinde torbadaki yerini alır. Testislerin birinin ya da her ikisinin birden, doğumdan sonraki ilk 6 ay içerisinde skrotuma yerleşmemesi ile karakterize inmemiş testis, yenidoğan bebeklerin yaklaşık %5’inde görülür. En tipik özelliği, zamanında tedavi edilmemesi hâlinde ilerleyen yıllarda erkek kaynaklı infertiliteye neden olabilmesi ve testis kanseri riskini belirgin ölçüde artırabilmesidir. Bu haftaki köşe yazımda erkek bebekleri olan ebeveynlere özel, inmemiş testis konusunu ele alacağım.
Az önce de belirttiğim gibi inmemiş testis, doğumdan sonraki ilk 6 ay içerisinde testislerin birinin ya da her ikisinin birden testis torbasına yerleşmemiş olması durumudur. Testisler erkek fetüsün karın içinde oluşur ve gebeliğin 23 – 35 haftaları arasında alt karın bölgesinden torbaya ilerlemeye başlar. Bazı bebeklerde bu ilerleme sekteye uğrar ve testisler vücut içerisinde kalır. İnmemiş testisin kesin nedenleri tam olarak bilinmez. Genetik faktörler, bebekte nörolojik sorunların bulunması, testislerin yeterince gelişmemiş olması, hormon sorunlarının varlığı, annenin sağlık sorunları, düşük doğum ağırlığı, ailede inmemiş testis öyküsünün varlığı, gebelik döneminde annenin sigara dumanına maruz kalması gibi risk faktörleri olduğu kabul edilir.
Testisler anatomik olarak vücut dışarısında, torba içerisinde bulunur. Vücuttaki diğer organlardan farklı olarak testisin ısısının çok yükselmemesi, fonksiyonlarının devamlılığı için kritik öneme sahiptir. Testislerin sağlıklı spermler ve erkeklik hormonu üretebilmesi, diğer bir deyişle fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için ideal ısı değerinde olması gerekir. İnmemiş testis varlığında, vücut içerisinde kalan testislerin ısısı yükselir. Bu durumda sperm üretiminden sorumlu hücreler zarar görebilir. Dolayısıyla testislerdeki sperm üretiminden sorumlu hücreler zarar görmeden testislerin torbaya indirilmesi gerekir.
Geçmiş dönemde inmemiş testis tedavisinin ilk 18 ay içerisinde tamamlanması yönünde fikir birliği bulunmaktaydı. Ancak artık, tedavi için daha hızlı hareket edilmesi ve inmemiş testis ameliyatının mümkünse bebek 6 – 12 aylıkken, en geç 18 aylık olana kadar yapılması gerektiği vurgulanıyor. Bu değişimin temel sebebi, testisteki sperm üreten hücrelerin bebek 1 yaşına gelene kadar bozulmaya başladığı gerçeğine dayanıyor. Özetle, tedavi ne kadar hızlı olursa hücrelerdeki bozulma miktarı da o kadar kısıtlanabiliyor.
İnmemiş testis sorunu yaşayan ve tedavi olan erkeklerin çocuk sahibi olamayacağı yönünde kesin bir söylemde bulunmak doğru değil. Yine de bu erkeklerde kısırlık görülme ihtimalinin, inmemiş testis sorunu yaşamayanlara oranla daha fazla olduğu bilinmeli. Her iki testisi de skrotuma inmeyen ve tedavi görmeyen hastaların bebek sahibi olması pek mümkün olmamakla birlikte doğru zamanda uygulanan operasyonla testis fonksiyonları büyük ölçüde korunabiliyor.
İnmemiş testis ameliyatı öncesinde testisin veya testislerin vücut içerisindeki konumu belirleniyor. Testislerin konumu, cerrahi yöntemi de farklılaştırabiliyor. Testisler karın ya da kasık bölgesinde kaldığından bölgeye ulaşılması ve testislerin skrotuma yerleştirilmesi yaklaşık 45 dakikada tamamlanıyor.
Ek olarak şunu belirtmek isterim, tedavisine geç kalınan ve inmemiş testis sorunu yaşayan yetişkin erkeklerin ameliyat olması durumunda sperm kalitelerinin artması pek mümkün değildir. Bu gruba dâhil olan yetişkin erkeklerin testis kanserine yoğunlaşması daha doğru bir adım olacaktır. İnmemiş testis hastalarında testis kanseri riskinin çok daha fazla olduğu bilinmektedir.
Çınarlı Mahallesi, Ankara Caddesi, Mistral Ofis Kulesi, No:15, Kat:37, Konak/İZMİR
