Son yıllarda infertilite oranlarında dikkat çekici bir artış var. Bu artışın ardında hem kadın hem de erkek faktörlü kısırlık olduğu biliniyor. Doğurganlık oranındaki genel düşüş evlilik yaşının yükselmesi ile birleşince üreme sağlığının korunması ve/veya iyileştirilmesi önemli bir gereklilik hâline geliyor. Giderek daha sık duyduğumuz antioksidanlar da tam olarak bu noktada karşımıza bir kez daha çıkıyor. Hücrelerin yapısını ve fonksiyonlarını bozan serbest radikallerle savaşarak genel sağlığa sunduğu katkılarla dikkat çeken antioksidanlar, erkek üreme sağlığı söz konusu olduğunda da önemini koruyor. Bu haftaki köşe yazımda sperm sağlığında antioksidanların önemi ile ilgili bilgi aktaracağım, faydalı olmasını dilerim.
Antioksidanlar ve Oksidatif Stres
Antioksidanlar ve hücrelere zarar veren serbest radikaller arasındaki denge bozulduğunda ortaya oksidatif stres çıkar. Serbest radikaller farklı sayılarda elektrona sahip oksijen içeren moleküllerdir. Elektron sayıları eşit olmadığından kolaylıkla reaksiyona girebilirler. Dolayısıyla vücudumuzda sağlıklı veya sağlıksız, öngörülemeyen bir dizi kimyasal süreci başlatabilirler. Yapılan bilimsel çalışmalar oksidatif stresin erkek kaynaklı kısırlığa yol açabildiğini göstermektedir. Yine de oksidatif stresin önlenmesi ya da etkilerinin minimize edilmesinin mümkün olduğu unutulmamalıdır. Serbest radikallerin düşmanı, vücudumuzun ise dostu olan antioksidanlar serbest radikallerin etkilerini nötralize eder, bağışıklık fonksiyonlarını geliştirir ve sağlığın korunmasına katkıda bulunur. Bu süreçte sperm sağlığına iyi geldikleri de bilinmektedir. Nitekim mikrocerrahi ile varikosel ameliyatı sonrasında sperm kalitesini artırmak adına hastalarımıza güçlü antioksidan takviyeleri veririz. Antioksidanlarla ilgili bu temel bilgi, bu maddelerin faydalı olduğunu gösterse de farklı türleri olduğunun ve her türünün farklı faydalar sunduğunun bilinmesi önemlidir. Özellikle sperm sağlığı söz konusu olduğunda, sperm sağlığına katkı sunan antioksidanları yakından tanımak gerekir.
CoQ10, C Vitamini, Selenyum ve L’Karnitin…
Sperm sağlığını desteklediği bilinen birçok antioksidan bulunuyor. Bu antioksidanlar arasında CoQ10, C vitamini, Selenyum ve L’karnitin öne çıkıyor. CoQ10 vücudun serbest radikalleri nötralize etme kapasitesini yükselterek sperm konsantrasyonunu, hareketliliğini artırıyor ve sperm morfolojisini iyileştirici etki sunuyor. 2020 yılında gerçekleştirilen bir araştırma sonucunda koenzim Q10 sayesinde sperm hareketliliğinin dikkate değer şekilde artabildiğini gösteriyor.
Sperm sağlığına katkı sunduğu bilinen bir diğer antioksidan ise C vitaminidir. C vitamini spermlerin hasarlardan korunmasını sağlıyor. Sperm DNA hasarını azaltabilen C vitamininin, sperm hareketliliğini ve morfolojisini iyileştirdiği yönünde bilimsel verilere sahibiz.
Selenyum ise sperm sağlığında rol oynayan minerallerden biri. Sperm üretiminde kullanılan bu mineral spermlerin oksidatif stresten korunmasına yardımcı oluyor. Spermlere zarar verebilecek moleküllerin etkisini azaltmasıyla sperm sağlığına katkıda bulunuyor.
Tüm bu değerli antioksidanların arasına L’Karnitin de dahil edilmeli. L’Karnitin normal şartlar altında insan beyninde, karaciğerinde ve böbreklerinde üretilen; erkek üreme sisteminde de bulunan bir kimyasal. Temel faydalarından biri vücuttaki yağların enerjiye dönüştürülmesine katkı sunması. Aynı zamanda sperm olgunlaşmasını desteklemeye, sperm hareketliliğinin yanı sıra düşük sperm sayısını artırmaya ve spermatozoayı oksidatif hasardan korumaya yardımcı olabileceği yönünde bilgiye sahibiz.
Antioksidanlar sperm sağlığında önemli etkilere sahip olsa da takviye kullanımına muhakkak hekim onayı ve önerisiyle başlanması gerekiyor. Aksi takdirde seçilmiş hastalarda dozunda alındığında fayda sağlayan antioksidanlar, bilinçsiz kullanıldığında beklenen etkiyi yaratmayabileceği gibi sağlığa da zarar verebiliyor.
Çınarlı Mahallesi, Ankara Caddesi, Mistral Ofis Kulesi, No:15, Kat:37, Konak/İZMİR
